Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από το Υπουργείο Παιδείας ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.
Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying) χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κατάσταση, κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου. Για τις δράσεις που κάναμε με αφορμή Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού αντλήσαμε υλικό από «Το σπίτι των παιδιών» που επεξεργάζεται θέµατα που συνδέονται µε την παιδική επιθετικότητα και την πρόληψη της. Το υλικό βασίζεται στη βιωµατική προσέγγιση και χρησιµοποιεί δραστηριότητες ενεργητικής µάθησης, κατάλληλες για τα παιδιά αυτής της ηλικίας. Προσπαθεί να προσφέρει ένα φανταστικό πλαίσιο «το σπίτι των παιδιών», στο οποίο τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία µέσα σε ένα κλίµα εµπιστοσύνης και ασφάλειας να επεξεργαστούν θέµατα της καθηµερινότητας τους. Ένα πρόγραµµα για την αντιµετώπιση της επιθετικότητας δεν υπόσχεται να εξαφανίσει την επιθετικότητα, ο στόχος είναι να βοηθήσει τα παιδιά να αναγνωρίσουν τις αντιλήψεις τους για την επιθετικότητα, να βρουν άλλους τρόπους έκφρασης των συναισθηµάτων τους, να καλλιεργήσει την ενσυναίσθηση των παιδιών για τα συναισθήµατα των άλλων και να εµπνεύσει µιαν ατµόσφαιρα οµαδικότητας και ενδιαφέροντος. Συγγραφείς: Μαρία Κυριακίδου, Κυριακή Φυλακτού Έκδοση: ΠΥΞΙΔΑ – Κέντρο Πρόληψης της Εξάρτησης από τα ναρκωτικά και Προαγωγής της Υγείας.1η δράση
Τα παιδιά χαλαρώνουν και κάνουν µέσα από την αφήγηση μου ένα περίπατο φαντασίας, ένα µικρό ταξίδι στο λιβάδι. Κλείνουν τα µάτια τους και προσπαθούν να συγκεντρωθούν.
Σφίγγουν δυνατά το χέρι τους, όσο πιο πολύ µπορούν και μετά το αφήνουν να χαλαρώσει. Σφίγγουν το πόδι τους, σα να πατάνε κάτι δυνατά κάτω στο πάτωµα και μετά το αφήνουν να χαλαρώσει.
Σχηµατίζουν ένα µεγάλο κύκλο όρθιοι και περπατούν ο ένας πίσω από τον άλλον µε τη συνοδεία µουσικής. Ανοίγουν τα χεράκια σαν φτερά και τα τινάζουν σα να θέλουν να διώξουν από πάνω τους άµµο. Πατάνε τα ποδαράκια τους σα να πατάνε σταφύλια. Και τέλος αφήνουν το κεφάλι να πέσει µια δεξιά και µια αριστερά σα να είναι µαριονέτες που έχουν αφήσει το σκοινί που της κρατά.Κατόπιν σε 3 ομάδες τα παιδιά κλήθηκαν να συνεργαστούν και να ζωγραφίσουν σε συγκεκριένο χρόνο κάτι από την αφήγηση που προηγήθηκε αφού πρώτα συζητήσαμε τι βοηθά µια οµάδα παιδιών να γίνει µια καλή παρέα και να συνεργαστεί χωρίς προβλήματα(σεβασμός, να ακούω την γνώμη του άλλου, να επικοινωνώ κλπ) και τι εµποδίζει µια οµάδα παιδιών να γίνει παρέα και να μη μπορέσει να συνεργαστεί για έναν κοινό στόχο(να διαφωνώ με αυτό που λέει ο άλλος και να επιμένω να κάνω ότι θέλω εγώ, να μη σέβομαι την προσπάθεια του άλλου και να τον κοροϊδεύω κλπ)
Οι ομάδες έδειξαν το αποτέλεσμα της συνεργασίας τους και τόνισαν τα προβλήματα που αντιμετώπισαν κατά την διάρκεια που ζωγράφισαν μαζί. Τα παιδιά είπαν(δεν μιλήσαμε για το τι θα ζωγραφίσουμε, δεν με άφησαν να κάνω τίποτε, εγώ δεν πρόλαβα να ζωγραφίσω κλπ).
2η δράση
Τα παιδιά συνεργάζονται σε ομάδες(κάθε φορά οι ομάδες αλλάζουν) για να φτιάξουν κάτι όλοι µαζί. Η κάθε οµάδα σε συγκεκριµένο πάλι χρόνο θα πρέπει να κατασκευάσει ένα σπίτι όπως το θέλει και με όποια υλικά θέλει. Θα πρέπει όμως να κουβεντιάσουν πρώτα και να αποφασίσουν όλοι μαζί.
Τα παιδιά παρουσίασαν τη δουλειά τους. Συζητήσαμε. Πως δούλεψαν µέσα στις οµάδες, αν µοίρασαν ρόλους, ή όχι. Εξέφρασαν τα συναισθήµατά τους. Τι πήγε και τι δεν πήγε καλά. Τα παιδιά είπαν(άγχος για τον χρόνο, άλλοι έκαναν λίγα και άλλοι πολλά, άγχος μήπως γκρεμιστεί η πόρτα από το σπίτι,διαφωνήσαμε, είχα μια ιδέα αλλά δεν εισακούστηκε και στεναχωρέθηκα, δεν πήγε καλά κλπ). 3η δράση
«Ο χορός των συναισθηµάτων» Σε έναν κύκλο περπατούν γύρω-γύρω ο ένας πίσω από τον άλλον. Περπατούν χαρούµενα, µε βαρεµάρα, µε θυµό, µε λύπη κ.α.
Περπατούν ανάλογα με το συναίσθημα που βλέπουν
"Το χαλί των συναισθηµάτων”
3 ομάδες παιδιών πάλι καλούνται να φτιάξουν ένα µαγικό χαλί. Η µαγική ιδιότητα αυτού του χαλιού είναι ότι είναι υφασµένο µε όλα τα συναισθήµατα που νιώθουν οι άνθρωποι. Η κάθε ομάδα θα πρέπει να αποφασίσει ποια συναισθήματα θα ζωγραφίσει και γιατί θέλει να ζωγραφίσει αυτά τα συναισθήματα.
Στην ολοµέλεια η κάθε οµάδα παρουσίασε τη δουλειά της
Κουβεντιάσαμε πως δούλεψαν µέσα στις οµάδες, ποια συναισθήµατα έβαλαν πάνω στο χαλί, αν υπάρχουν συναισθήµατα που δεν έβαλαν στο χαλί τους και γιατί. Τα παιδιά είπαν(βάλαμε όλα τα συναισθήματα γιατί ο καθένας ήθελε να ζωγραφίσει κάτι διαφορετικό το θέλαμε όλοι, βάλαμε μόνο τη χαρά γιατί είμαστε χαρούμενοι και αυτό αποφασίσαμε, δουλέψαμε καλά κλπ). Ευχάριστα ή δυσάρεστα έτσι κι αλλιώς όλα τα συναισθήματα τα βιώνουµε.4η δράση "Θυμός"
Πάλι σε ομάδες η κάθε οµάδα παίρνει µια εικόνα, όπου εµφανίζονται παιδιά σε σκηνές σύγκρουσης και θυµού. Τα παιδιά συζητήσουν πάνω σε τρία ερωτήµατα: Πως νιώθουν τα πρόσωπα της ιστορίας. Τι σκέφτονται. Πως αντιδρούν.Τα παιδιά μίλησαν για τον εαυτό τους τι τους θυμώνει και πως συνήθως αντιδρούν όταν θυµώνουν.
5η δράση
Υπάρχουν άραγε λόγια που τους λένε οι άλλοι µεγάλοι ή µικροί που τους στεναχωρούν, τους ενοχλούν, τους πληγώνουν;
Μέσα σε ένα κουτί βάλαμε χαρτάκια µε φρασούλες που πληγώνουν, ενοχλούν. Κάθε παιδάκι διάλεγε µέσα από το κουτί ένα χαρτάκι. Αλήθεια πως νιώθετε όταν κάποιος σας λέει κάτι τέτοιο;
Κάναμε το κόλπο με τα 2 μήλα όπου στο ένα μήλο είπαμε καλά λόγια ενώ στο άλλο άσχημα λόγια. Έπειτα κόψαμε τα μήλα στη μέση. Το μήλο με το οποίο ήμαστε ευγενικοί, ήταν καθαρό, φρέσκο και ζουμερό στο εσωτερικό του. Το μήλο στο οποίο είπαμε άσχημα λόγια ήταν μελανιασμένο και πολτοποιημένο. Οι μελανιές, τα χτυπήματα και τα «σπασμένα» σημεία είναι αυτό που συμβαίνει μέσα στον καθένα από εμάς όταν κάποιος του φέρεται άσχημα με τα λόγια ή τις πράξεις του. Όταν οι άνθρωποι γίνονται θύματα εκφοβισμού, ειδικά τα παιδιά, νιώθουν απαίσια και μερικές φορές, δεν δείχνουν, ούτε λένε στους υπόλοιπους πώς νιώθουν. Αν δεν είχαμε ανοίξει το μήλο, δεν θα μαθαίναμε ποτέ πόσο πόνο είχε υποστεί.
6 δράση
Η ύπαρξη της επικοινωνίας, δηλαδή των συνθηκών εκείνων που επιτρέπουν σε κάποιον να ακούγεται από τους άλλους, αλλά και να τους ακούει αποτελεί βασική συνθήκη στο να αντιµετωπιστούν συγκρούσεις, προβλήµατα και παρεξηγήσεις. Είναι µια διαδικασία που ο καθένας θα πρέπει να φροντίζει να καλλιεργεί και να τροφοδοτεί δηµιουργώντας έτσι ζεστές και αληθινές σχέσεις, ώστε σε περιπτώσεις συγκρούσεων και διαφορών να είναι πιο εύκολο για τον καθένα να «µπει» στη θέση του άλλου, να κατανοήσει τη συµπεριφορά του και να επιλυθούν οµαλότερα τα προβλήµατα. Στην δράση αυτή τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να βιώσουν δύο διαφορετικές καταστάσεις επικοινωνίας στην πρώτη οι άνθρωποι δεν ακούνε ο ένας τον άλλο, ενώ στη δεύτερη όλοι ακούγονται.
Τι γίνεται όταν προσπαθούµε να πούµε κάτι και οι άλλοι δε µας ακούνε; Πως νιώθουμε να µιλάμε σε κάποιον που δε μας κοιτάει; Πόσο σηµαντικό είναι για µας να νοιώθουµε ότι οι άλλοι µας ακούνε και µας καταλαβαίνουν;
«Ακούει κανείς;»
Τα παιδιά στάθηκαν όρθια µε το πρόσωπο να βλέπει τον τοίχο. Άρχισαν να µμιλάνε όλοι µναζί παράλληλα βλέποντας τον τοίχο. Το βίντεο
Στη συνέχεια κουβεντιάσαμε για το πως ήτανε που µιλούσαν και δεν τους άκουγε κανείς; πως ένιωσαν;(δεν τους άρεσε και δεν είναι ωραίο να μιλάμε και να μη μας ακούν)
«Η ιστορία της κολοκυθιάς»
Τα παιδιά καλούνται στη συνέχεια να φτιάξουν ένα παραµύθι όλα µαζί. Ο µόνος κανόνας είναι να µιλούν µε τη σειρά ο ένας µετά τον άλλον. Δε σχολιάζουν, δε συζητούν, ακούνε αυτό που έχει πει ο προηγούµενος και προσθέτουν το δικό τους κοµµάτι στο παραµύθι. Ο καθένας έχει την ευκαιρία να βάλει το δικό του στοιχείο στην ιστορία και παράλληλα να το συνδυάσει µε τα κοµµάτια των υπολοίπων. Η ιστορία μας
"Μια φορά κι έναν καιρό ήταν κάποιοι άνθρωποι στο γήπεδο κι έπαιζαν μπάλα. Ενας από αυτούς που έπαιζαν μπάλα χτύπησε. Ο φίλος του τον πήγε σπίτι και στεναχωρέθηκε μήπως δε γίνει καλά. Ομως έγινε καλά και ξαναπήγε στο γήπεδο όμως λίγο φοβόταν να παίξει μπάλα μήπως ξαναχτυπήσει. Όταν αποφάσισε να φύγει από το γήπεδο είχε νυχτώσει και φοβήθηκε γιατί νόμιζε ότι ξέχασε τον δρόμο αλλά ευτυχώς τον θυμήθηκε και γύρισε σπίτι του να κοιμηθεί".
Πως ένιωσαν που έφτιαξαν µια ιστορία όλοι µαζί; Πως ήταν να σας ακούνε οι άλλοι;(τέλεια!!!). Συγκρίναµε τις δύο δραστηριότητες. Σε ποια από τις δύο δραστηριότητες αισθάνθηκαν καλύτερα; Στην δεύτερη βέβαια.
7 δράση
Κουβεντιάσαμε τι σηµαίνει να είναι κανείς διαφορετικός. Ποιον θεωρούν εκείνα διαφορετικό από τους άλλους.
«Η επίσκεψη των ξένων»
Τα παιδιά χωρίζονται σε οµάδες. Από την κάθε οµάδα βγαίνει ένας εθελοντής που θα έχει ένα διαφορετικό ρόλο. Η κάθε οµάδα αποτελεί µια παρέα παιδιών που παίζουν. Οι εθελοντές που έχουν βγει έξω από τις µικρές οµάδες έχουν την οδηγία να παίξουν το ρόλο ενός παιδιού που διαφέρει από τα υπόλοιπα. Ο καθένας πρόκειται να πάει σε µια οµάδα και να επιδιώξει να ενταχθεί στην οµάδα αυτή, θα προσπαθήσει να τον δεχτούν τα παιδιά στην παρέα τους. Εστιάσαμε περισσότερο στον τρόπο με τον οποίο ο εθελοντής προσπαθεί να μπει στην ομάδα.Ακολούθησε συζήτηση ώστε να βοηθήσουμε τα παιδιά να µοιραστούν τα συναισθήµατα που βίωσαν και τις σκέψεις τους.
8 δράση Συζητάμε γύρω από τους πιο συχνούς λόγους για τους οποίους καβγαδίζουν τα παιδιά. Μεταξύ τους με τα αδέρφια τους με τους γονείς τους κλπ. Το κάθε παιδί σκέφτηκε και είπε μια ιστορία που έτυχε να καβγαδίσει με κάποιον. Κάναμε τον οδηγό επίλυσης συγκρούσεων, ξεκαθαρίζοντας τις παγίδες στις συγκρούσεις9 δράση
Πολλές φορές οι άλλοι κάνουν πράγµατα ή µας ζητούν πράγµατα µε τα οποία δε συµφωνούµε και αισθανόµαστε άβολα ή ενοχλούµαστε. Σε οµάδες τα παιδιά καλούνται να κουβεντιάσουν για το πώς νιώθουν τα παιδιά όταν βρίσκονται σε µια τέτοια θέση πως αντιδρούν όταν βρίσκονται σε τέτοια θέση αν υπάρχει κάτι που νοµίζουν ότι θα ήθελαν να πουν, αλλά φοβούνται.
«Το βιβλίο του µπορώ να πω όχι». Συζητάμε και βρίσκουμε τι θα µπορούσαμε να πούμε σε όσους μας πιέζουν είτε ενήλικες είτε παιδιά και το ζωγραφίζουμε για να κάνουμε το βιβλίο του “Μπορώ να πω όχι”. To κάθε παιδί παίρνει ένα φύλλο χαρτιού και καταγράφει κάποιες περιπτώσεις στις οποίες πιστεύει ότι δικαιούται να πει όχι. Διαβάστε το βιβλίο στον παρακάτω σύνδεσμο. Κλείσαμε την ενασχόλησή μας με το θέμα αυτό λέγοντας τα θετικά και καλά λόγια για τον κάθε μαθητή
Κάναμε και μια αφίσα με την οποία συμμετείχαμε στην δράση του χαμόγελου του παιδιού "ΜΙΛΑ ΤΩΡΑ"
